Obowiązek posiadania kart charakterystyki (SDS – Safety Data Sheet) dla mieszanin chemicznych wprowadzanych do obrotu w Unii Europejskiej wynika z regulacji prawnych, które ewoluowały na przestrzeni lat. Kluczowe przepisy dotyczące tego zagadnienia znajdują się w rozporządzeniu REACH (Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006) oraz powiązanym z nim rozporządzeniem CLP (Rozporządzenie (WE) nr 1272/2008). Przyjrzyjmy się, od kiedy i w jakich okolicznościach ten obowiązek zaczął obowiązywać.
Czytaj również: Raport bezpieczeństwa kosmetyków
Początki obowiązku – wejście w życie REACH
Rozporządzenie REACH weszło w życie 1 czerwca 2007 roku i od tego momentu ustaliło ogólne ramy dla dostarczania kart charakterystyki dla substancji i mieszanin chemicznych w UE. Zgodnie z artykułem 31 REACH, dostawcy substancji lub mieszanin klasyfikowanych jako niebezpieczne mają obowiązek dostarczyć odbiorcom kartę charakterystyki przed lub przy pierwszej dostawie. W przypadku mieszanin chemicznych obowiązek ten dotyczył tych, które spełniały kryteria klasyfikacji jako niebezpieczne zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami, czyli dyrektywą 1999/45/WE (tzw. dyrektywa o preparatach niebezpiecznych).
W praktyce jednak dla mieszanin chemicznych początkowo stosowano przepisy przejściowe, ponieważ klasyfikacja i oznakowanie były regulowane przez starsze dyrektywy (67/548/EWG dla substancji i 1999/45/WE dla mieszanin), które REACH stopniowo zastępował.
Wprowadzenie CLP i zmiany w klasyfikacji
Rozporządzenie CLP, które weszło w życie 20 stycznia 2009 roku, wprowadziło Globally Harmonized System (GHS) do prawa unijnego, zmieniając sposób klasyfikacji i oznakowania substancji i mieszanin. Od tego momentu karty charakterystyki musiały być dostosowane do nowych wymogów klasyfikacyjnych. Dla mieszanin chemicznych obowiązek posiadania kart charakterystyki w pełnej zgodności z CLP zaczął być egzekwowany stopniowo:
- 1 grudnia 2010 roku – pełna zgodność z CLP stała się obowiązkowa dla substancji.
- 1 czerwca 2015 roku – pełna zgodność z CLP objęła również mieszaniny chemiczne. Do tego czasu istniał okres przejściowy, w którym mieszaniny mogły być klasyfikowane i oznakowane według starszej dyrektywy 1999/45/WE, a karty charakterystyki mogły odzwierciedlać te wcześniejsze wymagania.
Oznacza to, że od 1 czerwca 2015 roku wszyscy dostawcy mieszanin chemicznych wprowadzanych do obrotu w UE mieli obowiązek dostarczać karty charakterystyki zgodne z załącznikiem II do REACH (w wersji zmienionej przez Rozporządzenie (UE) nr 453/2010), uwzględniające klasyfikację CLP.
Aktualizacje i nowe wymagania
W kolejnych latach wprowadzano dalsze modyfikacje:
- 31 maja 2010 roku – Rozporządzenie (UE) nr 453/2010 zaktualizowało załącznik II REACH, określając szczegółowy format i zawartość kart charakterystyki, co dotyczyło zarówno substancji, jak i mieszanin.
- 1 stycznia 2021 roku – Rozporządzenie (UE) 2020/878 ponownie zmieniło załącznik II REACH, wprowadzając nowe wymagania, takie jak informacje o nanoformach, właściwościach endokrynnie disruptorach czy kodach UFI (Unique Formula Identifier). Od tej daty nowo wydane karty charakterystyki musiały spełniać te wymagania. Istniejące karty mogły być używane do 31 grudnia 2022 roku, pod warunkiem że były zgodne z poprzednimi przepisami (np. Rozporządzeniem (UE) nr 2015/830).
Kiedy dokładnie powstał obowiązek dla mieszanin?
Podsumowując, obowiązek posiadania kart charakterystyki dla mieszanin chemicznych wprowadzanych do obrotu istnieje od momentu wejścia w życie REACH, czyli od 1 czerwca 2007 roku, ale jego pełna forma, uwzględniająca obecne standardy CLP i aktualizacje REACH, ukształtowała się 1 czerwca 2015 roku. Od tego dnia wszystkie mieszaniny klasyfikowane jako niebezpieczne musiały mieć kartę charakterystyki zgodną z obowiązującymi wymogami. Późniejsze aktualizacje (np. 2021) jedynie doprecyzowały zawartość kart, ale nie zmieniły samego obowiązku ich posiadania.
Kto musi dostarczać kartę charakterystyki?
Obowiązek dotyczy dostawców (producentów, importerów, dystrybutorów) mieszanin:
- Klasyfikowanych jako niebezpieczne wg CLP.
- Zawierających substancje PBT/vPvB lub SVHC w określonych stężeniach (nawet jeśli mieszanina nie jest niebezpieczna).
- Na żądanie odbiorcy, jeśli mieszanina zawiera pewne niebezpieczne substancje w stężeniach powyżej progów (np. ≥1% wagi dla substancji stwarzających zagrożenie dla zdrowia).
Podsumowanie
Obowiązek posiadania kart charakterystyki dla mieszanin chemicznych wprowadzanych do obrotu w UE formalnie istnieje od 1 czerwca 2007 roku (REACH), ale kluczową datą dla pełnej harmonizacji z obecnymi standardami jest 1 czerwca 2015 roku, kiedy to CLP w pełni objęło mieszaniny. Od tego czasu każda mieszanina spełniająca kryteria niebezpieczeństwa musi być dostarczana z kartą charakterystyki, a od 2023 roku wszystkie karty powinny być zaktualizowane do wymogów z 2021 roku. To ewolucyjny proces, który dostosowuje bezpieczeństwo chemiczne do współczesnych potrzeb i wiedzy!